De succesvolle kenniswerker

‘Leren is een proces dat voortdurend aan de orde is bij de kenniswerker;  het enige ‘product’ dat de kenniswerker aan de organisatie levert is kennis.’

Kenniswerker-1De definitie van kennis geeft de aspecten aan die onderdeel uitmaken van het persoonlijke vermogen om een bepaalde taak uit te voeren, te weten: Informatie, Ervaringen, Vaardigheden en Attitude. Het laatste aspect, de attitude oftewel de “mindset”, bepaalt voor een groot gedeelte of een kenniswerker succesvol is. Naar een analogie van Covey’s “seven habits” kunnen de zeven attitudes van de succesvolle kenniswerker als volgt worden weergegeven.
1. Een leven lang leren
2. Leren in dialoog
3. Een uniek T-profiel ontwikkelen
4. Kennis delen
5. Werken als onderzoeker
6. Durven te kiezen
7. Focus op passie

Er zijn een drietal kenniswerkers te onderscheiden.

  • Professional: Werkzaamheden hebben met name betrekking op het vakinhoudelijke waarbinnen qua vakkennis en vaardigheid nog ontwikkeling plaatsvindt. Er zijn op hoofdlijnen een aantal kernmerken voor een professional: ontwikkeld/te ontwikkelen specialisme, mate van zelfstandigheid, creatief in nieuwe situaties, sterk verbonden met het vak. Professionals zijn veelal generalisten, oftewel weten weinig van veel.
  • Specialist: Werkzaamheden liggen in lijn met hetgeen is gedefinieerd bij de professional. Een specialist weet echter veel van weinig, oftewel heeft zich gespecialiseerd. Er zijn een aantal kenmerken voor een specialist: is goed in het vak; en weet het! Heeft vaak één oplossing voor een probleem op het eigen terrein; de beste oplossing! Bij anderen te rade gaan gaat moeizaam; wil het zelf vinden!
  • Expert: Werkzaamheden liggen in lijn met hetgeen gedefinieerd is bij zowel de professional alsook de specialist. Heeft veel kennis én ervaring op een bepaald terrein en kan als deskundige worden geraadpleegd door een ander. Het belangrijkste kenmerk van een expert: heeft een langdurige of intense ervaring door ofwel uitoefening van het vak dan wel een studie in een vakgebied icm de nodige werkervaring in verschillende praktijksituaties.

Korte toelichting:

    • Een professional kan in principe een expert zijn, zonder specialist te zijn.
    • Een specialist kan een expert zijn en is dit bij voorkeur ook.
    • Expertise (deskundigheid, specialisatie) is dus in feite een verbijzondering van ofwel de professional dan wel de specialist. Dit kan zowel op technisch vlak (Microsoft, VMware, Citrix et cetera) of op methodisch vlak (ITIL®, PRINCE2®, ASL®, BiSL® et cetera).

Succesfactoren voor samenwerking tussen kenniswerkers:

  • Waardering hebben voor andere vakdisciplines
  • Het belang van de klant voorop stellen (geen enkel praktijkprobleem trekt zich iets aan van de organisatorische indeling)
  • Geen last hebben van ‘pigeon holing’; durven doorverwijzen en weten wie waar goed in is
  • Willen blijven leren, ook met anderen
  • Geen ‘kennis = macht’ en ‘die = van mij’ -attitude; (kennis delen = kennis vermenigvuldigen = kracht)
  • Een inspirerende collectieve ambitie

De ideale kenniswerker

‘Kennis is het persoonlijk vermogen om informatie betekenis te geven voor eigen handelen en denken, met behulp van eerder verworven ervaringen, vaardigheden en attitude (K = I * EVA, Weggeman).

Kenniswerker-2Kennis is echter niet hetzelfde als informatie. Kennis bestaat uit een expliciete (informatie) alsook een impliciete (ervaring, vaardigheden, attitude) component. Kennis en informatie mogen dan ook niet gelijk worden gesteld. Informatie wordt pas kennis als je iets met die informatie doet: vergelijken met andere informatie, er conclusies uit trekken, samenvoegen met andere kennis, erover praten met anderen, etc. Informatieoverdracht en kennisoverdracht mogen evenmin met elkaar gelijk worden gesteld, omdat bij informatieoverdracht het delen van ervaringen, vaardigheden en attitude niet aan de orde is. Wanneer je informatie opneemt, wordt die informatie – bewust of onbewust – gecombineerd met de in het hoofd aanwezige informatie, ervaringen, vaardigheden en attituden. Zo muteert de opgenomen informatie de kennis van de ontvanger.

Naast impliciete en expliciete kennis wordt ook een onderscheid gemaakt in culturele kennis (Choo, The knowing organization). Deze kennis komt tot uiting in de aannamen, overtuigingen en normen die medewerkers van een organisatie gebruiken om de werkelijkheid te interpreteren en de waarde van nieuwe informatie te beoordelen. Er ligt een relatie tussen culturele kennis en de attitude-component van impliciete kennis, maar er is ook een duidelijk verschil: de attitude-component is persoonsgebonden en culturele kennis is een sociaal verschijnsel.

Een kenniswerker is iemand die kennis en informatie tot zich neemt en deze interpreteert, ontwikkelt en vervolgens gebruikt en distribueert. De kenniswerker gebruikt zijn vaardigheden om problemen te signaleren om vervolgens oplossingen en alternatieven te zoeken.
Hierbij is het belangrijk om een indruk te hebben van de relevantie van de kennis die je hebt vergaard, uitgedrukt in tijd. De halfwaarde tijd wordt in ieder geval steeds korter waarmee vastgesteld dat behaalde kennis van nu al voor de helft als achterhaald moet worden beschouwd over misschien vier jaar en zal over acht jaar zelfs nog maar een kwart zijn van hetgeen is geleerd voor het werk van belang zijn.

Wanneer wordt gekeken naar wat kenniswerk is, kan dit het beste als volgt worden weergegeven.

  • Als er in het betreffende vakgebied veelvuldig nieuwe problemen moeten worden opgelost door middel van het maken van conceptuele zaken, waarvoor geen standaardoplossing beschikbaar is;
  • de kenniswerker daarvoor een cyclus doorloopt van probleemdefinitie, ontwerp, testen en kennis ontwikkelen;
  • de kenniswerker hiervoor relatief veel en permanent moet leren;
  • de kenniswerker hiervoor een grote mate van handelingsvrijheid en verantwoordelijkheid krijgt;
  • de lerende organisatie waarin het vak wordt uitgeoefend in staat is om de omstandigheden te faciliteren waarin dit mogelijk is;
  • in het vak conceptuele kennis, feitenkennis, verklarende kennis en praktijkkennis een grote rol spelen.

Competentiegebieden

Gartner - Competenties‘IT-verantwoordelijkheden zijn gericht op het creëren van de productiviteit en capaciteiten ter ondersteuning van de strategie’

Er worden in basis vijf competentiegebieden onderscheiden. Binnen elk van deze gebieden zijn een aantal primaire aandachts- en verantwoordelijkheidsgebieden.

 1. IT-leiderschap  – De IT-voorziening
 – Samenbrengen IT-strategie met de business strategie
 – Het beheren van de middelen
2. Architectuur ontwikkeling  – Het ontwikkelen van een kader voor het totale IT-ontwerp
3. Bedrijfsverbeteringen  – Business procesanalyse en -ontwerp
 – Project management
 – Het beheren van de gebruikersrelaties
4.Technologische vooruitgang  – Applicatie ontwerp en ontwikkeling
5. Sourcing management  – Tot stand brengen en bewaken van contracten en inkoop


Gartner - LevelsDe afgelopen jaren is een verdere verandering en verbijzondering van IT-organisaties het directe gevolg van verder gaande en verregaande economische, zakelijke en technische krachten. Cloud computing, business process outsourcing, software as a service en de behoefte aan Lean IT zorgen opnieuw voor een drastische IT-vormwijziging. Deze evolutie is ook terug te zien ten aanzien van het voorgaande kader.
Met name een ‘slankere’ IT-infrastructuur is een natuurlijke reactie. Een Lean IT-organisatie wordt gecreëerd door de aandacht te leggen op die middelen in die gebieden waar IT-expertise daadwerkelijk waarde toevoegt. Dit is een significante wijziging omdat bij outsourcing de middelen en verantwoordelijkheden worden overgenomen door een externe leverancier.